20 Yanvar tarixi müasir Azərbaycan tarixinə Qara Yanvar adı ilə həkk olub. Belə ki, otuz beş il bundan öncə 1990-cı il yanvarın 19-dan 20-nə keçən gecə SSRİ rəhbərliyinin əmri ilə 26 minlik sovet qoşunu Bakı, Sumqayıt, eləcə də Azərbaycanın digər şəhərlərinə daxil olmuşdur. Bu hərbi müdaxilə nəticəsində 147 dinc sakin həlak olmuş, 744 nəfər isə ağır yaralanmışdır. Sovet qoşunları 200-dən çox evi, 80 avtomobili atəşə tutmuş, həmçinin çoxsaylı dövlət və şəxsi əmlakı, o cümlədən təcili yardım maşınlarını yandırmışdır.
“Qara Yanvar" faciəsinə səbəb olan hadisələr 1980-ci illərin sonlarına, həmin dövrdə Dağlıq Qarabağın Ermənistana birləşdirilməsi cəhdlərinin və Azərbaycan xalqının öz tarixi torpaqlarından qovulmasının növbəti dalğasının geniş vüsət aldığı vaxta təsadüf edir. Sovet rəhbərliyi, artan gərginliyin qarşısını almaq əvəzinə, Azərbaycan xalqına qarşı cinayətkar tədbirlər görərək, bu cinayəti törətdi.
Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyinin bəyanatında qeyd olunur ki, 1980-ci illərin sonlarında Ermənistanın Azərbaycana qarşı irəli sürdüyü əsassız ərazi iddiaları və Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətində erməni radikallarının təcavüzkar separatçı fəaliyyətləri, Sovet rəhbərliyinin bu fəaliyyətlərə dəstək verməsi, həmçinin Azərbaycandan yüzminlərlə azərbaycanlının Ermənistandan zorla deportasiya edilməsi, sovet hökumətinə qarşı etiraz hərəkatlarının güclənməsinə səbəb olmuşdur.
“Qara Yanvar” faciəsinin arxasında duran nifrətə, həmçinin Azərbaycanla bağlı bir çox digər məsələlərdə mənfi təsir göstərən erməni müşavirlərinin, xüsusilə uzun müddət Sovet İttifaqının rəhbəri Mixail Qorbaçovla lobbiçilik edən şəxslərin də rol oynadığı qeyd olunmalıdır.
Faciədən dərhal sonra, Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyev Azərbaycanın Moskvadakı Daimi Nümayəndəliyində mətbuat konfransı keçirərək, baş vermiş vəhşiliyi qəti şəkildə pisləmiş, Azərbaycan xalqının qətli ilə bağlı siyasi qiymət verilməsini və günahkarların cəzalandırılmasını tələb etmişdir.
1994-cü ilin fevralında Azərbaycan parlamentinin xüsusi iclasında, 1990-cı il yanvarın 20-də günahsız insanların cinayət nəticəsində qətlə yetirilməsi hərbi təcavüz və cinayət kimi qiymətləndirilmişdir.
Ümumdünya İnsan Hüquqları Bəyannaməsi, Mülki və Siyasi Hüquqlar Haqqında Beynəlxalq Pakt və digər beynəlxalq hüquqi sənədlərin "kobud şəkildə pozulması" və 20-ci əsrin "ən ağır cinayətlərindən" biri sayılan Qara Yanvar faciəsindən 35 il keçməsinə baxmayaraq, bu hadisələrin mahiyyəti və miqyası hələ də beynəlxalq siyasi və hüquqi qiymət almayıb.
Qara Yanvarın vəhşilikləri və onun ardınca Ermənistanın Azərbaycana təcavüzü, Azərbaycanın ərazisinin 20%-nin işğal edilməsi, habelə kökləri müstəqilliyinin ilk illərinə qədər uzanan siyasi və iqtisadi çətinliklər, dövlət başçısının qətiyyətindən asılı olmayaraq, Azərbaycan xalqının müstəqil, firavan və demokratik bir ölkə qurmaq üçün apardığı mübarizəni əngəlləyə bilmədi.
Beləliklə, 27 sentyabr 2020-ci il tarixində Ali Baş Komandan, Prezident İlham Əliyev Ermənistanın təcavüzünün qarşısını almaq və işğal olunmuş Azərbaycan torpaqlarını azad etmək məqsədilə Silahlı Qüvvələrə tapşırıqlar vermişdir. Bu tapşırıqlar çərçivəsində Azərbaycan Ordusu 44 gün ərzində şücaətlə və qəhrəmancasına döyüşərək, işğal altında olan torpaqlarımızı, o cümlədən Qarabağın mədəniyyət və tarixi simvolu olan paytaxtı Şuşanı azad etdi. Hər bir döyüşçü, ölkəmizin suverenliyi uğrunda mübarizədə öz fədakarlığını və igidliyini nümayiş etdirdi. Bu zəfər yalnız hərbi qələbə deyil, həm də Azərbaycan xalqının mübarizə ruhunun və əzmkar iradəsinin parlaq təzahürü oldu.
Şuşa şəhərinin azad edilməsi, Qarabağdakı digər işğal olunmuş ərazilərin geri alınması, həmçinin 2020-ci ilin 10 noyabr tarixində imzalanan üçtərəfli bəyanatla düşmənin təcavüzünün sona çatdırılması Azərbaycanın müstəqilliyinə və ərazi bütövlüyünə qayıdışı oldu. Bu tarixi qələbə Xalq Ordusu tərəfindən böyük alqışlarla qarşılandı və xalqın sevincinə səbəb oldu. Azərbaycanın hərbi qələbəsi, yalnız Silahlı Qüvvələrimizin peşəkarlığının və döyüşçülərimizin fədakarlığının deyil, həm də dövlətin güclü və məqsədyönlü siyasi liderliyinin nəticəsi idi.
Sovet qoşunlarının Azərbaycanda törətdiyi qanlı qırğından uzun illər keçməsinə baxmayaraq, xalqımız o dəhşətli günlərin ağrı-acısını unutmur, öz vətəndaşlarına divan tutan sovet imperiyasının ovaxtkı rəhbərlərinə və onların Azərbaycandakı nökərlərinə dərin nifrətini bildirir.
Qara Yanvar faciəsi xalqın azadlıq və müstəqillik uğrunda mübarizəsinin dönməz olduğunu sübut etdi. Faciənin 35-ci ildönümündə azərbaycanlılar “Qara Yanvar”ı hüzn günü kimi, eyni zamanda, qürur günü kimi də qeyd edirlər, çünki şəhid olmuş vətən igidləri dövlətin müstəqilliyinin əsasını qoymuşlar.
*Məqalə ərəb mediasında geniş işıqlandırılıb. Aşağıdakı linklər vasitəsilə məqalənin ərəb dilində olan tərcüməsi ilə tanış olmaq olar:
https://ellwattan.blogspot.com/2025/01/20.html?m=1… https://alekhbarya.net/archives/293521 https://elfarama.com/2025/01/18/%d9%84%d8%a7%d9%84%d9%87-%d8%ae%d9%84%d9%8a%d9%84%d8%b2%d8%a7%d8%af%d9%87-%d8%aa%d9%83%d8%aa%d8%a8-20-%d9%8a%d9%86%d8%a7%d9%8a%d8%b1-%d8%b5%d9%81%d8%ad%d8%a9-%d9%85%d9%86-%d8%a7%d9%84%d8%a8%d8%b7/… https://masrlyooum.blogspot.com/2025/01/20.html?m=1… https://daynewsfirest.blogspot.com/2025/01/20.html?m=1… https://3aagell.blogspot.com/2025/01/20.html?m=1… https://pic.x.com/7Khxtjcr1F
